Het Federaal Instituut voor de bescherming en de bevordering van de Rechten van de Mens (FIRM) en innovatielab Nido organiseren een marktconsultatie.

Complex mensenrechtenlandschap

In België zijn tal van organisaties die mensen kunnen bijstaan wanneer hun rechten worden geschonden. Zo kan je discriminatie melden bij Unia, of onrecht tegenover kinderen rapporteren bij het Kinderrechtencommissariaat of de Délégué général aux droits de l’enfant. Sommige organisaties verstrekken alleen informatie, terwijl andere ook individuele klachten kunnen afhandelen. Door het grote aantal instellingen en de complexe Belgische staatsstructuur, is het niet altijd duidelijk waar mensen met hun probleem terechtkunnen. Voor mensen in een kwetsbare positie is het niet evident om te bepalen welke organisatie ze moeten benaderen voor informatie en/of hulp.

Het Federaal Instituut voor de bescherming en de bevordering van de Rechten van de Mens (FIRM) is een jong instituut in volle ontwikkeling. Wij streven naar een samenleving waarin alle mensen hun rechten kennen en kunnen opeisen, en de rechten van anderen respecteren. Om dit doel te bereiken is het essentieel dat mensen weten waar ze hulp kunnen krijgen als hun rechten geschonden worden. Daarom maakten we een pagina op onze website die een eerste overzicht biedt van verschillende officiële instellingen die gratis advies en informatie verstrekken. Sinds 1 juli 2022 is deze pagina meer dan 2000 keer bekeken, voornamelijk in het Nederlands.

Deze pagina is momenteel nog onvolledig en moet verder worden aangevuld om een zo volledig mogelijk beeld te geven van de verschillende thema’s en bevoegde instanties. Op de huidige pagina zijn alleen officiële instellingen opgenomen, terwijl er ook andere instanties zijn, zoals middenveldorganisaties, een zeer belangrijke rol spelen bij de ondersteuning en begeleiding van slachtoffers van mensenrechtenschendingen. Bovendien evolueert het Belgische mensenrechtenlandschap voortdurend en bestaat er zeker een manier om het geheel eenvoudiger weer te geven en een breder publiek te bereiken.

We merken zelf ook dat er nog vragen zijn. Het FIRM heeft (nog) geen klachtbevoegdheid, maar ontvangt al regelmatig e-mails, telefoontjes of bezoeken van mensen die vermoeden dat hun rechten geschonden zijn, maar die niet weten waar ze terechtkunnen.

Wat is het probleem en voor wie?

Dit is een probleem voor een groot deel van de bevolking. Het is namelijk niet enkel belangrijk dat mensen van wie de mensenrechten geschonden worden gemakkelijk kunnen achterhalen waar ze terecht kunnen. Als ook het bredere publiek beter geïnformeerd is, kunnen zij anderen beter bijstaan zodat zij hun rechten kunnen beschermen en opeisen.

Wat is de evolutie van het probleem?

Het probleem bestond al vóór de operationele start van het FIRM (3 jaar geleden). De afgelopen decennia zijn er steeds meer instellingen en organisaties opgericht die zich richten op één of meerdere mensenrechten. Voor bepaalde thema’s zijn verschillende instanties bevoegd, afhankelijk van het beleidsniveau. De complexe structuur van de Belgische staat voegt dus een extra uitdaging toe bij het navigeren door het Belgische mensenrechtenlandschap.

Wat is de impact van het probleem?

Doordat mensen niet weten bij wie ze terechtkunnen als hun rechten geschonden worden, kunnen ze deze rechten ook minder goed opeisen, en blijven bepaalde schendingen van mensenrechten voortduren. De vragen en klachten die mensenrechtenorganisaties ontvangen, vervullen een belangrijke signaalfunctie. Wanneer mensen de juiste instanties kunnen bereiken, wordt het gemakkelijker om structurele problemen te identificeren en gerichter in te zetten op het elimineren van mensenrechtenschendingen.

Hoe weten we dat dit een probleem is?

We komen tot deze conclusie doordat we meldingen ontvangen, soms gericht aan meerdere instanties tegelijk, wat aangeeft dat mensen vaak niet weten bij wie ze terechtkunnen. Naast deze groep mensen, die doorgaans assertief zijn, is er nog een onbekende groep die ons niet eens bereikt. Het meten van deze groep is een uitdaging. Er kan wel gesteld worden dat de norm is dat alle mensen in België moeten weten waar ze kunnen aankloppen wanneer hun mensenrechten geschonden worden.

Wat verwachten we van de oplossing?

In de ideale situatie weten mensen snel en duidelijk waar ze terechtkunnen. Met minimale informatie over het probleem worden ze naadloos doorverwezen naar de juiste instantie(s). Hierbij wordt speciale aandacht besteed aan de behoeften van de burger, of het nu gaat ominformatie, het indienen van een klacht, praktische hulp, bemiddeling, enzovoort. Daarnaast is er bewustzijn over de beleidsniveaus waarop deze organisaties/instellingen opereren (bv. voor kinderrechten bestaan verschillende instanties, afhankelijk van de locatie of het probleem). Het resultaat is dat mensen hun rechten beter kennen en weten hoe ze moeten handelen als deze geschonden worden.

De informatie moet toegankelijk zijn voor jong en oud, voor mensen met een (visuele) beperking, voor mensen die minder geletterd zijn, enzovoort. Naast toegankelijkheid is ook het respecteren van persoonsgegevens van cruciaal belang.

Aangezien het Belgische mensenrechtenlandschap voortdurend evolueert, moet de tool of aanpak ook eenvoudig aanpasbaar zijn. Op die manier kunnen we de informatie gemakkelijk zelf up-to-date houden en uitbreiden.

Welke oplossingen zijn niet gewenst?

Gebaseerd op onze ervaringen en onderzoek sluiten we tools zoals een chatbot uit voor deze problematiek. Mensen die geloven dat hun mensenrechten zijn geschonden, willen niet door een chatbot geholpen worden. Aan de andere kant staan we open voor vernieuwende ideeën en elke oplossing die kan bijdragen aan het verwezenlijken van de droom.

Challenge eigenaar

Mevr. Martien Schotsmans, directeur van het FIRM

Website: https://federaalinstituutmensenrechten.be

Verloop van deze marktverkenning

Indienen van het voorstel of idee

Het staat elk bedrijf of onderzoeksinstelling vrij om een oplossingsvoorstel in te dienen tegen ten laatste 29 februari 2024, 12u ’s middags.

Deze marktverkenning heeft als doel om te leren van de ingediende voorstellen en te kijken of een experiment mogelijk is in samenwerking met een externe partner.

Een voorstel kan ingediend worden door het invullen en opsturen van het oplossingsformulier (zie hieronder) naar gbi@bosa.fgov.be. De beschrijving van de oplossing beperkt zich tot max. 3,5 pagina’s. 

Pitchen van het voorstel

Je voorstel wordt door een afgevaardigd team van het FIRM geëvalueerd. Daarna ontvang je feedback met al dan niet een concrete uitnodiging om je voorstel of idee te komen pitchen. De pitchdag waarop alle geselecteerde voorstellen gepresenteerd worden, gaat door op 18 maart bij Nido in WTC III, Simon Bolivarlaan 30 te Brussel. Gelieve alvast je agenda op deze dag vrij te houden.

Tijdens je pitch horen we dan graag meer over hoe we samen je voorstel in een concreet experiment of pilootproject zouden kunnen uittesten (met de vermelding van een projectplanning en kost), dit voor een maximum bedrag van 30.000€ (excl. btw). Je krijgt maximum 30 minuten om je voorstel en experiment voor te stellen, nadien zijn er nog 30 minuten voor dialoog.

Uitnodiging voor het indienen van een offerte

Je mag opnieuw feedback verwachten van het afgevaardigde team van het FIRM in de week na de pitch. Zij zullen laten weten of ze geïnteresseerd zijn om je oplossing uit te testen. Is dat het geval, dan ontvang je begin april een bestek voor de aankoop van het experiment en een uitnodiging om een offerte in te dienen.

Heb je nog vragen?

Indien je vragen hebt in het kader van deze challenge dan mag je ons contacteren via gbi@bosa.fgov.be.